İşitme tarama, yeni doğan bebeklerde olabilecek işitme sorunlarının belirlenmesini sağlayan bir testtir. İşitme kaybı doğumla birlikte yaşanabilecek yaygın rahatsızlıklardan biridir. Bebeklerde gözlemle anlaşılamayan ya da anlaşılması güç olan işitme sorununda erken tespit yapılamadığında konuşma ve dil gelişimiyle birlikte, zihinsel gelişimde olumsuz olarak etkilenebilmektedir.
Yeni doğan döneminde işitme kaybı görülme olasılığı yaklaşık olarak binde 1-3 kadardır. Bu oran yeni doğan yoğun bakım servisinde kalması gereken bebeklerin sayısından daha yüksektir. Bebeklerde doğumla birlikte işitme kaybının olmasının çeşitli sebepleri olabilir. Bu etkenlerin bebekte olması halinde, işitme kaybı yönünden bebeğin riskli değerlendirilmesi gerekir.
Yeni doğan bebeklerde işitme kaybı oluşmasına neden olabilecek risk faktörleri nelerdir?
- Anne ve baba arasında akrabalık bağının olması
- Ailede çocukluk döneminde başlamış kalıtsal işitme kaybının olması
- Annenin hamileliğinde bazı ilaçları kullanması
- Annenin hamileliğinde bazı hastalıkları geçirmesi
- Bebeğin 1500 gramdan daha düşük kilolu doğması ve yen doğan yoğum bakım ünitesinde kalması
- Bebeğin doğumda oksijensiz kalması ya da solunum zorluğu çekmesi
- Bebeğin kulak şeklinde anormallik olması
- Bebeğin ateşli hastalık geçirmesi
- Bebeğe bazı ilaçların verilmesi
- Bebekte sarılığın yüksek düzeyde seyretmesi
Yeni doğan işitme tarama programı
Yeni doğan bebeklerde erken dönemde işitme kaybının belirlenmesi için, tüm bebeklere doğumdan 24 saat sonrasından itibaren bu program çerçevesinde işitme tarama testi yapılabilir.
Bunun için uygulanan testeler ise;
- Uyarılmış otoakustik emisyon (Evoked otoacoustic emissions, EOAE)
- İşitsel beyin sapı cevabı (Auditory brainstem response, ABR)
Bu testler birlikte uygulanabildiği gibi, ayrı şekilde de uygulanabilir. Uyarılmış otoakustik emisyon taramasında iki farklı şekilde test yapılır. Bunlar TEOAE ve DPOAE testleri şeklinde uygulanır. İki testte başarıyla uygulansa da TEOAE diğerine göre daha kolay uygulanır. Bu testin süresi daha kısadır. Bu test aynı zamanda en düşük seviyedeki işitme kaybının bile teşhis edilmesini sağlamaktadır.
EOAE testinde bebeğin dış kulak kanalına lastik bir tıkaç yerleştirilmektedir. Bu testin süresi sadece birkaç dakika sürer. Fakat dış kulakta ya da orta kulakta sıvı birikmesi ya da başka bir birikinti olması durumunda test sonucu etkilenir. ABR testi sırasında bebeğin cildine yerleştirilmiş elektrotlar sayesinde kaydedilmiş dalgalar sayesinde işitme değerlendirilmektedir. Bu testler sırasında bebeklerin hareketsiz durması gerekmektedir. Bu yüzden testlerin uyku saatinde yapılması daha başarılı sonuç alınmasını sağlar. Doğumdan sonra en az 2 kere yapılan EOAE testini geçememiş bebeklere hemen ABR testi yapılmalıdır. Fakat bebeklerde işitme kaybı açısından risk faktörleri olması halinde, ABR testinin beklenmeden yapılması gerekir. Eğer bebeklere daha önce işitme testi yapılmamışsa, test yapılması için zaman önemli değildir. Her zaman testler uygulanabilir.
Bebeklerde işitme tarama testi güvenilir mi?
Yeni doğan bebeklerde kulaklara verilen belli şiddetteki seslerle, bunları duyup duymadığı beyin dalgaları aracılığıyla ölçülmektedir. Test oldukça kolay bir şekilde yapılmakta ve bebeğe zarar vermemektedir. Bu testlerin işitme duyusu hakkında verdiği sonuçların güvenilirliği %97 oranında kabul edilir.
Bebeklerde işitme tarama testi ne zaman yapılmalıdır?
Bebekler doğduktan sonra, 24 saatlik sürecin geçmesiyle eve dönmeden önce hastanede işitme tarama testi yapılmalıdır. Hastanede bu test yapılmıyorsa, en yakın sağlık kuruluşunda uygulanabilir. Yapılan araştırmalar bu testlerin erken dönemde yapılması ve işitme kaybının tespit edilmesi halinde, kullanılacak işitme cihazlarıyla bebeklerde konuşma ve iletişim sorunları en aza indirilebileceğini belirlemiştir. Buna rağmen erken dönemde yapılmayan işitme tarama testleri daha sonra yapılabilir.
İşitme tarama testi her yeni doğan bebeğe yapılmalı mı?
Yeni doğan bebeklere rutin olarak yapılan kan tarama testlerinde tespit edilebilen hipotiroidi gidi hastalıkların görülme sıklığı yüz binde 10-30 arasındadır. Bebeklerde işitme kayıplarının görülme sıklığı ise binde 1-3 oranındadır. Bu nedenle alınacak önlemlerle bebeklerin iyileştirilmesi mümkün olduğundan, bunun erken dönemde teşhis edilmesi önemlidir. Yeni doğan bebeklere mutlaka işitme tarama testi uygulanmalıdır.
