Kulaktaki salyangozun işlevi nedir ve nasıl çalışır?

Kulaktaki salyangoz, tıbbi adıylakoklea, iç kulakta yer alan ve işitme sürecinin merkezi bir parçası olan sarmal şekilli bir yapıdır. İşitme duyusunun mekanik ses titreşimlerini elektriksel sinyallere dönüştürdüğü kritik bir organdır. Koklea, "salyangoz" olarak adlandırılmasının nedeni, kabuklu bir salyangozu andıran kıvrımlı, spiral şeklidir. İşlevi ve çalışma prensibi, karmaşık anczaman düzenli bir süreçle açıklanabilir.

Koklea, içi sıvı dolu (perilenf ve endolenf sıvıları) üç kanaldan oluşan spiral bir tüptür. Bu kanallar, temel olarak vestibüler kanal, timpanik kanal ve ortadaki kohlear kanal (duktus) olarak ayrılır. İşitme süreci şu adımlarla gerçekleşir:

Ses dalgaları dış kulaktan kulak zarına ulaşır ve zarı titreştirir. Bu titreşimler orta kulaktaki çekiç, örs ve üzengi kemikleri aracılığıyla güçlendirilerek kokleanın oval penceresine iletilir. Oval pencere, kokleanın başlangıcında bulunan ve titreşimleri iç sıvıya aktaran esnek bir zardır.

Oval pencereden gelen titreşimler, koklea içindeki sıvıda dalgalanmalara neden olur. Bu dalgalar, kokleanın spiral yapısı boyunca ilerler ve frekanslarına göre belirli bölgelerde yoğunlaşır. Yüksek frekanslı sesler (ince sesler) kokleanın tabanına yakın kısımlarda, düşük frekanslı sesler (kalın sesler) ise tepe kısmında işlenir.

Kokleanın ortasında yer alanCorti organı, işitmenin gerçekleştiği özel yapıdır. Corti organı, içindeki "tüy hücreleri" (silya) ile sıvı dalgalarına tepki verir. Sıvı hareketi, bu tüy hücrelerinin bükülmesine neden olur. Bükülme, hücrelerde elektrokimyasal değişimleri tetikleyerek sinir uyarıları oluşturur. Bu süreç, mekanik enerjinin elektriksel enerjiye dönüştürülmesi olarak bilinir.

Tüy hücrelerinden oluşan sinyaller, işitme siniri (koklear sinir) aracılığıyla beyne iletilir. Beyin, bu sinyalleri işleyerek anlamlı sesler olarak yorumlar ve böylece duyma eylemi tamamlanır.

Koklea, işitme sürecinde hayati bir rol oynar; hasar görmesi durumunda (örneğin, yüksek sese maruz kalma veya yaşlanmaya bağlı) işitme kaybı veya çınlama (tinnitus) gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Modern işitme cihazları ve koklear implantlar, koklea işlevini taklit ederek bu kayıpları telafi etmeye çalışır. Kokleanın çalışma mekanizması, insan vücudundaki en hassas ve verimli sistemlerden biridir, sesin karmaşık yapısını anlamlı bilgiye dönüştürür.